• Home /
• Statewatch Database /
• Το Statewatch αναζητά πληροφορίες σχετικά με τις εξαιρέσεις απορρήτου και ασφάλειας σε υποθέσεις ασύλου και μετανάστευσης

Το Statewatch αναζητά πληροφορίες σχετικά με τις εξαιρέσεις απορρήτου και ασφάλειας σε υποθέσεις ασύλου και μετανάστευσης

Topic

Country/Region

06 March 2024

Τα άτομα που εμπλέκονται σε διαδικασίες μετανάστευσης και ασύλου δύνανται να δυσκολευτούν να έχουν μια δίκαιη ακρόαση, όπως για παράδειγμα: η ακρόαση λαμβάνει χώρα σε μια άγνωστη γλώσσα, ενώ έχουν έλλειψη νομικής βοήθειας και περιορισμένα δίκτυα υποστήριξης. Υπάρχει επιπλέον η πιθανότητα να χρησιμοποιηθούν μυστικά αποδεικτικά στοιχεία για την απόρριψη των αιτήσεων τους ή την απαγόρευση της εισόδου τους στην επικράτεια euro.

This article and the questionnaire are also available in: Deutsch / Ελληνικά / Español / Français / Hrvatski / Italiano / Magyar / Polski

Μπορείτε να βρείτε το ερωτηματολόγιο εδώ.

Μεταφορά δεδομένων

Ένας Ουκρανός ακτιβιστής ο οποίος ζει στην Πολωνία λαμβάνει απαγόρευση εισόδου στο Σένγκεν. Ένας Βρετανός δημοσιογράφος βρίσκεται υπό κράτηση στην Ιταλία και του απαγορεύεται η είσοδός στην περιοχή του Σένγκεν για 10 χρόνια. Σε έναν ακτιβιστή Saharawi, ο οποίος ζούσε στην Ιταλία με άδεια παραμονής ως παιδί, δεν του χορηγείται βίζα. Ένας αιτών άσυλο επισημαίνεται ως απειλή για την ασφάλεια σε μία διεθνή βάση δεδομένων, ενώ οι αρχές στην Κύπρο - εκεί όπου ζητά προστασία - κάνουν δεκτή την αξιολόγηση.

Σε κάθε ένα από αυτά τα περιστατικά, οι θιγόμενοι ενημερώθηκαν ότι οι πληροφορίες που οδήγησαν στη σύλληψη και τον αποκλεισμό τους ήταν μυστικές, στερώντας τους την ικανότητα να αμφισβητήσουν τις αποφάσεις. Όπως τονίζει ο Gruša Matevžič της Ουγγρικής Επιτροπής Ελσίνκι, τα δικαστήρια "πολύ συχνά απλώς αποδέχονται ως δεδομένη την αξιολόγηση των υπηρεσιών ασφαλείας, ότι κάποιος αποτελεί απειλή για την εθνική ασφάλεια, χωρίς να το αμφισβητούν."

Πόσα άλλα παρόμοια περιστατικά υπάρχουν; Θα μπορούσε το δίκαιο προστασίας δεδομένων να προσφέρει έναν τρόπο για την καταπολέμηση του απορρήτου σε τέτοιες περιπτώσεις; Ένα πρότζεκτ του Statewatch επιδιώκει να απαντήσει σε αυτά τα ερωτήματα. Συνεπώς, το ερωτηματολόγιο που ξεκίνησε σήμερα ζητά πληροφορίες από θιγόμενα άτομα, δικηγόρους, ομάδες υποστήριξης και άλλους.

Κατάργηση των συνόρων για την ανταλλαγή πληροφοριών

Μία κοινή τάση των ευρωπαϊκών πολιτικών τα τελευταία 20 χρόνια ήταν η ανάπτυξη βάσεων δεδομένων και συστημάτων πληροφοριών που αποθηκεύουν πληροφορίες για μετανάστες και αιτούντες άσυλο, ώστε να είναι προσβάσιμες από τις αρχές επιβολής του νόμου και τους συνοριοφύλακες.

Υπάρχει επίσης μία αυξανόμενη επιθυμία για την ανταλλαγή τέτοιων πληροφοριών, όχι μόνο μεταξύ των αρχών της ΕΕ, αλλά και μεταξύ των αρχών της ΕΕ και των ομόλογων τους σε τρίτες χώρες. Οι δυνατότητες της Europol για ανταλλαγή πληροφοριών πέραν της ΕΕ έχουν αυξηθεί, ενώ ένα σχέδιο για την "ανταλλαγή πληροφοριών που σχετίζονται με την ασφάλεια" είναι υπό εξέλιξη και έχουν τεθεί ερωτήματα για τη μετάδοση δεδομένων από τα κράτη των Βαλκανίων μέσω της Frontex.

Προστασία των δεδομένων: δικαιώματα στα χαρτιά, αλλά ποιοι είναι οι τρόποι αντιμετώπισης στην πράξη;

Μία από τις βασικές αρχές του δικαίου προστασίας των δεδομένων είναι το δικαίωμα των ατόμων να έχουν πρόσβαση στα προσωπικά τους δεδομένα, συμπεριλαμβανομένου του δικαιώματος να διορθώσουν ή να διαγράψουν οποιαδήποτε εσφαλμένη ή παράνομα συλλεγείσα πληροφορία.

Το Δικαστήριο της ΕΕ έχει ορίσει τα προσωπικά δεδομένα ως "πληροφορίες που αφορούν ένα αναγνωρισμένο ή αναγνωρίσιμο φυσικό πρόσωπο" και έχει επιβεβαιώσει ότι το δικαίωμα πρόσβασης "δεν περιορίζεται σε πληροφορίες που είναι ευαίσθητες ή ιδιωτικές, αλλά περιλαμβάνει δυνητικά κάθε είδους πληροφορία, όχι μόνο αντικειμενική, αλλά και υποκειμενική, με τη μορφή απόψεων και εκτιμήσεων."

Αυτός ο ευρύς ορισμός είναι απαραίτητος στο πλαίσιο υποθέσεων εθνικής ασφαλείας, όπου η αξιολόγηση του κινδύνου που αποτελεί ένα άτομο μπορεί να βασίζεται όχι μόνο σε συγκεκριμένα γεγονότα, αλλά και στις απόψεις και εκτιμήσεις των αξιωματούχων του κράτους.

Σύμφωνα με τους νέους νόμους της ΕΕ, κάθε αιτών άσυλο που χαρακτηρίζεται ως κίνδυνος για την εθνική ασφάλεια θα αντιμετωπίζει μια επιταχυνόμενη διαδικασία λήψης αποφάσεων, υπονομεύοντας τα υπάρχοντα διαδικαστικά δικαιώματα και πιθανώς να συνεπάγεται με κράτηση και απέλαση. Η δυνατότητα αποτελεσματικής αμφισβήτησης τέτοιων αξιολογήσεων ενδέχεται να γίνει πιο σημαντική τα επόμενα χρόνια.

Το Δικαστήριο της ΕΕ έχει επίσης εκδώσει αποφάσεις για το δικαίωμα σε αποτελεσματική προσφυγή για άτομα των οποίων τα δεδομένα έχουν κοινοποιηθεί διασυνοριακά.

Όταν η Ολλανδία απέρριψε αιτήσεις θεώρησης Σένγκεν με βάση πληροφορίες που έλαβε από άλλα κράτη, οι δικαστές αποφάσισαν ότι το κράτος που αρνήθηκε την αίτηση θα έπρεπε να ενημερώσει τον αιτούντα, τουλάχιστον, για τους συγκεκριμένους λόγους στους οποίους βασίστηκε η άρνηση και τα κράτη που αντίστρεψαν την αίτηση, προκειμένου να διευκολυνθεί η αποτελεσματική έφεση σε αυτήν την αξιολόγηση.

Μπορεί επιπλέον να υπάρχει ανάγκη οι αρχές και οι δικαστές να αξιολογήσουν την πραγματική αποτελεσματικότητα των μέσων προσφυγής που είναι διαθέσιμα σε άλλο κράτος της ΕΕ ή τον κίνδυνο δυσμενούς μεταχείρισης και παραβιάσεων των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και - όταν οι πληροφορίες έχουν μοιραστεί από ένα κράτος εκτός της ΕΕ - κατά πόσον το κράτος αυτό διαθέτει πρότυπα προστασίας δεδομένων ισοδύναμα με αυτά που ορίζονται στο δίκαιο της ΕΕ.

Η νομολογία της ΕΕ για την πρόσβαση σε στοιχεία σε υποθέσεις εθνικής ασφαλείας είναι σε ισχύ εδώ και περισσότερο από μία δεκαετία και καθιστά σαφές ότι το δικαίωμα σε αποτελεσματική προσφυγή ενός ατόμου μπορεί να περιοριστεί μόνο στο μέτρο που είναι απολύτως αναγκαίο και ότι το άτομο πρέπει να ενημερώνεται - τουλάχιστον - για την ουσία των λόγων στους οποίους βασίζεται η απόφαση.

Το Δικαστήριο του Λουξεμβούργου έχει επίσης καταστήσει σαφές ότι τα εθνικά δικαστήρια έχουν καθήκον να κάνουν αξιολογούν σχολαστικά κάθε περίπτωση ξεχωριστά- για παράδειγμα, ένα άτομο μπορεί να τεθεί υπό κράτηση μόνο όταν η συμπεριφορά του αντιπροσωπεύει "μια πραγματική, παρούσα και αρκετά σοβαρή απειλή που να θίγει ένα θεμελιώδες συμφέρον της κοινωνίας ή την εσωτερική ή εξωτερική ασφάλεια του εμπλεκόμενου κράτους μέλους."

Πρόσβαση σε προσωπικά δεδομένα

Παράλληλα, το δικαίωμα των υποκειμένων των δεδομένων (data subjects) να ζητήσουν πρόσβαση στις πληροφορίες τους φαίνεται να χρησιμοποιείται ελάχιστα. Μία αναφορά του 2014 για το Σύστημα Πληροφοριών Σένγκεν II - το κεντρικό σύστημα στο οποίο αποθηκεύονται οι απαγορεύσεις εισόδου Σένγκεν, μαζί με πλήθος άλλων δεδομένων - διαπίστωσε ότι υπήρχε "μικρός αριθμός αιτημάτων που υποβλήθηκαν από τα υποκείμενα των δεδομένων στην άσκηση των δικαιωμάτων τους σε σύγκριση με τον αριθμό των εγγραφών.

Η ίδια αναφορά διαπίστωσε ότι τα περισσότερα κράτη δεν παρείχαν λόγους για την απόρριψη της πρόσβασης στα δεδομένα - μια πρακτική που θα πρέπει να αλλάξει μετά από την περσινή απόφαση του Δικαστηρίου της ΕΕ, όπου το δικαστήριο αποφάσισε ότι οι αρχές δεν μπορούν να επικαλούνται μια γενική απόρριψη της πρόσβασης.

Επιπρόσθετα, ένα άτομο πρέπει επίσης να έχει τη δυνατότητα να κάνει έφεση σε ένα δικαστικό όργανο που μπορεί να κάνει έναν "έλεγχο από την εποπτική αρχή τόσο της ύπαρξης όσο και της βασιμότητας των αιτιών που χρησιμοποιήθηκαν ως δικαιολογία για τον περιορισμό της πληροφορίας και της σωστής εκτέλεσης, καθώς και των καθηκόντων της επαλήθευσης της νομιμότητας της επεξεργασίας."

Το Statewatch ζητά τη βοήθειά σας για τη συγκέντρωση πληροφοριών

Το Statewatch έχει δημοσιεύσει ένα ερωτηματολόγιο για να συγκεντρώσει περισσότερες πληροφορίες σχετικά με περιπτώσεις όπου έχει απορριφθεί η πρόσβαση σε πληροφορίες σε άτομα τα οποία έχουν χαρακτηριστεί ως απειλή για την ασφάλεια, και δεν έχουν καταφέρει να έχουν πρόσβαση σε αποτελεσματική έφεση. (effective remedy)

Τα αποτελέσματα της έρευνας θα χρησιμοποιηθούν για να συμπληρώσουν συμπληρωματική έρευνα σχετικά με το πώς το δίκαιο προστασίας δεδομένων μπορεί να χρησιμοποιηθεί καλύτερα για να διασφαλιστεί το δικαίωμα σε μια αποτελεσματική προσφυγή, με σκοπό την παραγωγή πληροφοριών και εκπαιδευτικού υλικού που θα βοηθήσει δικηγόρους, βοηθητικό προσωπικό, αλλά και τα θιγόμενα άτομα.

Μπορείτε να βρείτε το ερωτηματολόγιο εδώ.