• Home /
• Statewatch Database /
• Statewatch zbiera informacje na temat wyjątkowych trybów postępowania imigracyjnego w przypadku obaw o naruszenie tajności lub zagrożenie bezpieczeństwa narodowego

Statewatch zbiera informacje na temat wyjątkowych trybów postępowania imigracyjnego w przypadku obaw o naruszenie tajności lub zagrożenie bezpieczeństwa narodowego

Topic

Country/Region

06 March 2024

Osoby, wobec których prowadzone są postępowania imigracyjne lub ubiegające się o azyl mogą odbić się od wielu barier na drodze do uczciwego procesu: brak lub słabą znajomość języka, brak pomocy prawnej, ograniczony dostęp do sieci wsparcia. Istnieje też ryzyko, że w celu odmówienia im wstępu na terytorium państwa zostanie wykorzystany utajniony materiał dowodowy. W celu zebrania większej ilości danych o skali problemu i możliwościach zaradzenia mu z wykorzystaniem prawa ochrony danych osobowych Statewatch stworzyło kwestionariusz, mający zebrać informacje od osób dotkniętych problemem, prawników i grup wsparcia.

Tutaj znajdziesz kwestionariusz.

Przepływ danych

Ukraińskiej aktywistce mieszkającej w Polsce zakazuje się wjazdu do Strefy Schengen. Brytyjski dziennikarz zostaje zatrzymany we Włoszech i wykluczony ze strefy Schengen na 10 lat. Saharyjski aktywista, który jako dziecko mieszkał we Włoszech na podstawie pozwolenia na pobyt stały, nie dostaje wizy. Szukający azylu zostaje oznaczony jako zagrożenie bezpieczeństwa w międzynarodowej bazie danych, a władze Cypru, gdzie szuka schronienia, kierują się tą oceną.

Każdej z tych osób powiedziano, że informacje, które doprowadziły do ich zatrzymania i wykluczenia są utajnione, co w praktyce uniemożliwiło im odwołanie się od decyzji. Jak powiedział Gruša Matevžič z Komitetu Helsińskiego na Węgrzech, sądy “zbyt często przyjmują ocenę agencji bezpieczeństwa za pewnik, nie próbując podawać jej w wątpliwość”.

Jak wiele jest takich spraw? Czy prawo do ochrony danych osobowych może zostać użyte w celu uzyskania dostępu do danych w takich sytuacjach? Projekt Statewatch ma na celu znalezienie odpowiedzi na powyższe pytania; kwestionariusz, który dziś proponujemy ma zbierać informacje od osób dotkniętych problemem, prawników, grup wsparcia i innych.

Otwarcie granic dla przepływu informacji

W ciągu ostatnich 20 lat w prawodawstwie Unii Europejskiej kształtuje się trend tworzenia baz danych i systemów informacji o imigrantach i ubiegających się o azyl, dostępnych dla straży granicznej i służb porządkowych.

Rośnie również zapotrzebowanie na wymianę informacji tego rodzaju nie tylko wewnątrz

Unii Europejskiej, lecz także z odnośnymi służbami w krajach poza UE – zwiększono uprawnienia Europolu do wymiany informacji poza Unią Europejską, trwają prace nad “planem wymiany informacji związanych z bezpieczeństwem”, i podnoszone są kwestie przesyłu danych z krajów bałkańskich przez Europejską Agencję Straży Granicznej i Przybrzeżnej (Frontex).

Ochrona danych: jak prawo działa w praktyce?

Jednym z podstawowych praw ochrony danych jest prawo do dostępu jednostki do danych bezpośrednio jej dotyczących oraz prawo do poprawienia, uzupełnienia lub usunięcia danych niepoprawnych lub zebranych bezprawnie.

Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej zdefiniował dane osobiste jako “informacje odnoszące się do konkretnej, możliwej do zidentyfikowania osoby fizycznej” i potwierdził, że prawo do dostępu do danych “nie ogranicza się do danych wrażliwych, ale potencjalnie odnosi się do wszystkich rodzajów danych, nie tylko obiektywnych, lecz także subiektywnych, takich jak opinie i oceny”.

Ta szeroka definicja okazuje się kluczowa w kontekście spraw dotyczących bezpieczeństwa narodowego, w których ryzyko stwarzane przez jednostkę szacuje się nie tylko na podstawie faktów, ale też opinii urzędników państwowych.

Według nowego prawodawstwa UE, każdy ubiegający się o azyl, który zostanie rozpoznany jako zagrożenie dla bezpieczeństwa narodowego zostanie poddany przyspieszonej procedurze decyzyjnej, podważającej istniejące prawa procesowe i skutkującej często zatrzymaniem i deportacją.

Możliwość skutecznego podważenia takiego rozpoznania może okazać się niezwykle istotna w nadchodzących latach.

TSUE wydał również decyzję o prawie do skutecznego odwołania dla osób, których dane zostały udostępnione organom zagranicznym.

Kiedy w Holandii odmówiono wydania wiz na podstawie informacji otrzymanych od państw trzecich, sądy orzekły, że kraj odmawiający wydania wizy ma obowiązek powiadomić aplikanta przynajmniej o konkretnym powodzie wydania decyzji odmownej i państwie (państwach), które go dostarczyło, aby umożliwić aplikantowi skuteczne odwołanie się od tej decyzji.

Władze i sądy powinny także oszacować skuteczność środków zaradczych dostępnych w innych krajach UE i ryzyko naruszenia praw człowieka oraz – jeśli informacje zostały przesłane poza UE – czy standardy ochrony danych w kraju docelowym są równorzędne ze standardami UE.

Prawodawstwo UE dotyczące dostępu do danych w sprawach zajmujących się bezpieczeństwem narodowym istnieje od 10 lat i jasno określa, że prawo do skutecznego odwołania się może być ograniczone jedynie w ściśle niezbędnym stopniu oraz, że aplikant musi zostać poinformowany przynajmniej o podstawach wydania decyzji.

Trybunał Sprawiedliwości nakazał również sądom dokładną i indywidualną ocenę każdej sprawy – np. osoba może zostać zatrzymana jedynie jeśli jej zachowanie stanowi “realne, ciągłe i wystarczająco poważne zagrożenie dla podstawowych interesów społeczeństwa lub bezpieczeństwa wewnętrznego albo zewnętrznego kraju.”

Dostęp do danych osobistych

Mimo to, prawo podmiotu danych do dostępu do nich rzadko bywa wykorzystywane. Raport z 2014 r. na temat II Systemu Informacji Schengen (Schengen Information System II) – bazy danych nt. zakazów wjazdu do strefy Schengen i wielu innych informacji – donosi, że “w porównaniu z liczbą zgłoszonych zakazów pojawiło się niewiele próśb o dostęp, wniesionych przez podmioty tych danych”.

Ten sam raport ujawnił, że większość krajów nie podaje powodów odmowy dostępu do danych – co będzie musiało ulec zmianie w zgodzie z wyrokiem TSEU z zeszłego roku, który zakazuje władzom używania odmowy łącznej w dostępie do danych.

Ponadto, jednostka musi mieć możliwość odwołania się do organów sądowych, które mogłyby “zbadać istnienie i wartość powodów ograniczenia dostępu do danych, a także prawidłowość postępowania organów nadzorujących w pilnowaniu praworządności postępowania.”

Statewatch prosi o twoją pomoc w zbieraniu informacji

Statewatch stworzył kwestionariusz, mający na celu zebranie informacji o sytuacjach, w których osobom odmówiono dostępu do danych, na podstawie których uznano je za zagrożenie bezpieczeństwa, oraz sytuacjach, w których niemożliwe okazało się skuteczne odwołanie od tej decyzji.

Wyniki posłużą dalszym badaniom sposobów, w jakie prawo do ochrony danych może zostać użyte aby zapewnić dostęp do skutecznego odwołania się od takich decyzji; zostaną wykorzystane także w celu rozpowszechniania informacji i tworzenia materiałów edukacyjnych dla prawników, pracowników organizacji i samych osób dotkniętych problemem.

Tutaj znajdziesz kwestionariusz.